Eğitim sektöründe yapay zeka yaygın olarak yeni konuşulmaya başlansa da, yapay zekanın diğer farklı alanlardaki örnekleri uzun süredir hayatlarımızda. Temel olarak yapay zeka; bilgisayar ve benzeri teknolojik araçların gerekli noktalarda bizim yerimize karar almasını sağlayan sistemlerdir. Otonom (sürücüsüz) arabalar, cep telefonlarımızdaki akıllı sanal asistanlar ve email kutumuzdaki spam filtreleri gibi büyük-küçük pek çok yenilik temelinde yapay zeka teknolojisini barındırmaktadır. Peki bu teknolojiler eğitim alanında nasıl kullanılabilir? Bu içeriğimizde son zamanlarda sıkça konuşulan yapay zeka teknolojisinin eğitim üzerindeki etkilerini ve örneklerini inceleyeceğiz.
Eğitimde Yapay Zeka Kullanımı
Yapay zeka teknolojisi ile işlerimizin verimini artırabilir, edindiğimiz verileri daha iyi analiz edebilir ya da istediğimiz sonucu kişiselleştirilmiş hale getirebiliriz. Bilgiye ulaşmada kolaylık sağlaması, eğitimin kişiselleştirilmesi, öğretmenler için evrak işlerini kolaylaştırması gibi farklı alanlarda da yapay zekadan faydalanabiliriz.
Eğitimde Yapay Zeka Kullanımının Yararları
Günlük hayatımızın bir parçası haline gelen arama motorları en doğru sonuçları göstermek için yapay zekadan faydalanırlar. Ayrıca yapay zeka temelli tercüme uygulamaları, farklı dilde yazılmış bilgileri de öğrenciye sunar. Bu sayede öğrenci ile bilgi kaynağı arasındaki engel önemli ölçüde azalır. Yapay zeka teknolojileri, simultane tercüme ile öğrencilerin dünyanın dört bir yanındaki farklı eğitmenlerden ders almasını kolaylaştırır.
Sınav hazırlama, değerlendirme, notlandırma süreçleri öğretmenlerin en çok vaktini alan süreçlerdendir. Yapay zeka kullanımı ile hazırlanacak soru havuzundan öğrenciye uygun sorunun seçilmesi ve sınav oluşturulması, açık uçlu soruların notlandırılması gibi pek çok noktada öğretmene yardımcı olabilir. Öğretmenler evrak işlerinden vakit kazanarak öğrenci ile daha verimli diyalog kurabilir.
Eğitim sürecinin başarılı olmasının en önemli belirleyici faktörlerinden biri öğrenciyi tanıma ve ona uygun eğitim materyalinin sağlanmasıdır. Gittikçe daha fazla sayıda eğitim platformu yapay zekadan faydalanarak öğrencilere kişiselleştirilmiş müfredat imkanı sağlar. Bu sayede öğrenci gereğinden fazla zor ya da kolay içerikle uğraşmak yerine kendi seviyesine uygun içeriğe ulaşmış olur.
Eğitimde Yapay Zeka Kullanımının Dezavantajları
Tüm alanlardaki teknolojik gelişmelerde olduğu gibi, eğitim alanında yapay zekanın uygulanması da başta eğitmenlerin bu teknolojilerin eğitimini almasını gerekli kılıyor. Chatbot, öğrenim yönetim sistemi (LMS) ve farklı yapay zeka araçlarının etkili kullanılması bu araçlara hakim olmayı gerektiriyor. Ancak yeniliğe açık olmayan eğitmenler, yapay zeka teknolojilerinin uygulanmasını zorlaştırabiilir.
Eğitimde yapay zeka kullanımında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise öğrencileri dijital araçlar ile boğmamak. Ekran bağımlılığının yoğun olduğu günümüzde sanal gerçeklik gibi yapay zekanın getirdiği araçlar, öğrencilerin kitaplarla ilişkisine zarar verebilir. Eğitimde yapay zeka uygulamaları öğrenci ile öğrencinin kaliteli bilgiyi öğrenmesi arasındaki engelleri kaldıran bir araç olarak dizayn edilmelidir. Yapay zekanın getirdiği teknolojiler gereğinden fazla kullanılırsa öğrenci ile öğrenme arasında bir engel daha oluşabilir.
Hayatımıza giren her gelişmiş teknoloji aracında karşılaşabileceğimiz zorluklar bu alanda da karşımıza çıkıyor: Dijital gizlilik ve yatırım gereksinimi. Yapay zeka araçlarının öğrenciye uygun geribildirim verebilmesi ve makine öğrenmesi ile kendini geliştirmesi için önemli miktarda veri ve teknolojik altyapıya ihtiyacı var. Bu gereksinim maddi yatırımı zorunlu kılıyor. Diğer yandan öğrenci için kişiselleştirilmiş eğitim müfredatı öğrenci hakkında toplanacak özel bilgiyi gerektiriyor. İleriye dönük mağduriyetler yaşanmaması için kişisel verilerin gizliliği konusunda okul ve aileler arasında iyi kurulmuş anlaşmalar olması gerekiyor.
Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları Nelerdir?
- Çeviri ve Simultane Tercüme Uygulamaları
- Öğrenim Yönetim Sistemleri / Dijital Koç Uygulamaları
- Sınav Kağıdı Notlandırma Sistemleri
- Sanal Gerçeklik
- Chatbot
Çeviri ve Simultane Tercüme Uygulamaları
Google Translate, öğrencilere pek çok içeriği kendi dillerinde okumasını yapay zeka sayesinde sağlar. Farklı cümle yapıları yapay zekanın alt dalları olan makine öğrenmesi ve derin öğrenme sayesinde anlam kaybı olmadan başka bir dile çevrilebilir. Bu sayede öğrenciler sadece bildikleri dilde değil pek çok dilde üretilen bilgiye ulaşabilirler.
Öğrencilerin dil bariyerini aşarak kaliteli bilgi kaynağına ulaşmasını sağlayan bir diğer teknoloji ise simultane tercüme uygulamaları. Microsoft’un geliştirdiği Presentation Translator, sunum anında eğitmenin konuşmasını çevirerek öğrencilere sunumu kendi dillerinde dinleme olanağı sağlar.
Öğrenim Yönetim Sistemleri / Dijital Koç Uygulamaları
Öğrencilerin tüm eğitim süreçleri öğrenim yönetim sistemleri (LMS) üzerinden takip edilebilir. Ödev takibi, ödev yüklemesi, not takibi, öğrencinin durum raporu gibi pek çok hizmet Moodle ve Google Classroom gibi sistemler üzerinden kayıt altına alınır.
Dijital koç uygulamaları ise yapay zeka kullanarak öğrencinin eksik olduğu konulara göre öğrenciye ödev veren uygulamalardır. LMS ile entegre kullanılacak dijital koçluk uygulamaları eğitim faaliyetlerini, öğrencinin zayıf olduğu konulara odaklanmasını sağlayacak ödevler vererek destekleyebilir.
Sınav Kağıdı Notlandırma Sistemleri
Optik okuyucular, çoktan seçmeli cevap anahtarlarını okuyarak günümüzde özellikle çok sayıda öğrencinin katıldığı sınavların notlandırılmasında kolaylık sağlamaktadır. Bununla beraber artık yapay zekadan, açık uçlu ya da kompozisyon tipi soruların notlandırılmasında da yardım alabiliriz. Yapay zeka çalışmalarında geliştirilen doğal dil işleme araçları ile öğrencilerin paragraf veya kompozisyon yazarak cevapladığı sorular hızlı ve doğru şekilde notlandırılabilir. Günümüzde Pearson gibi bazı büyük test hazırlık yayınları da sınav sonucunu belirlemede yapay zeka teknolojisinden yardım almaktadır.
Sanal Gerçeklik
Sanal gerçeklikten faydalanılarak kurulan sanal öğrenme ortamları üç boyutlu tasarımı ve öğrenciyi içine alan dünyasıyla belirli noktalarda önemli bir eğitim destek aracı olarak kullanılabilir. Yapay zeka temelli sanal asistanlar, öğrenciyi bu dünyada yönlendirerek istenilen konunun öğrenci tarafından daha iyi özümsenmesini sağlayabilir.
Chatbot
Chatbot’lar, kullanıcı ile karşılıklı diyalog kuran yazılımlardır. Chatbot kişinin sorduğu sorulara yapay zeka teknolojisinden faydalanarak cevap verir. Bu teknoloji, eğitimde farklı alanlarda kullanılabilir. Chatbot öğrenci için temel seviyede öğretmene ihtiyaç duymadan edinebileceği bilgilerde pratik bir rehber olabilir. Konu hakkında farklı açılardan oluşturulacak diyaloglarla öğrenci Chatbot ile iletişime girerek konuyu hangi ölçüde kavradığı anlaşılabilir.
Sonuç olarak eğitimde yapay zeka kullanımı öğretmen ve öğrenci için pek çok fayda içerir. Sanal gerçeklik ile öğrenci, anlaşılması zor konseptleri ilgi çekici bir şekilde öğrenebilir; chatbot, öğrenim yönetim sistemi gibi teknolojilerle öğretmen ve yönetimin evrak işleri azalabilir, yapay zeka temelli simultane tercümeler ile tüm dünyadaki eğitmenler ve öğrenciler arasındaki dil bariyeri ortadan kalkabilir. Bununla beraber bir yandan dijital gizliliğe dikkat ederken diğer yandan yapay zeka araçlarının gerektiği ölçüde ve amaca uygun kullanılması da doğru teknoloji kullanımı açısından oldukça önem taşımaktadır.